Author Archives: mx2uk

Obra hau Gasteizen 1836an, lehen karlistaldiaren baitan, jazo ziren zenbait gertakizun latz eta ezezagunetan dago oinarrituta. “Ogiak hizketan baleki” obrak lehen saria jaso du Oihaneder Euskararen Etxeak eta Vital Fundazioak aurten deitu duten TopAraba egitasmoan. Bertan kultura diziplina ezberdinetako norbanako sortzaile arabarrak nabarmendu nahi izan dituzte.

Mamiak kolektiboa sei sortzailez osatuta dago: Marina Suarez (zuzendari eszenikoa), Irantzu Lekue (arte zuzendaria), Josune Velez de Mendizabal (aktorea), Edu Zelaieta (gidoilaria), Ander Gondra (ikerketa historikoa) eta Txema Ramirez de la Piscina (komunikazio arduraduna).

Gutxi gorabehera ordu erdiko iraupena duen antzezlana urriaren 29an aurkeztuko da Oihanederren, Ortuño aretoan, 19:00etan. Ondoren, Mamiak kolektiboko taldekideekin solasaldia egongo da egitasmoan jorratzen diren gaien inguruan.

Mamiak kolektiboaren lehen ekoizpena da. Talde honetan diziplinartekotasuna da ardatz. Kasu honetan, kazetaritza performatikoa erabili du —modu aitzindarian, gainera— bere proposamena ikustarazteko. Zer da kazetaritza performatikoa? Ikerketa kazetaritza eta arte eszenikoak zeharkatzen dituen artefaktu kulturala da. Proposamenak Gasteizko historian ezezaguna bezain latza —eta agian horregatik bereziki baztertua— izan den gertaera samin bat aztertzen du. Hainbat mito eta legenda eraiki dira horren gainean. Ailegatu zaizkigun kroniketan ebidentzia zientifiko gutxi dago. Narrazio ofizialak oraingo “fake news” fenomenotik gertuago daudela esan liteke.

Jarduera honek, esan bezala, ARTgiaren laguntza jaso du baita eta  Artepan taldearen ere. Babeslea Vital Kutxa da. Nabarmentzekoa da baita ere Berria, Alea, Radio Vitoria eta Diario de Noticias de Alavahedabideek egitasmoari eman dioten sustapena.

Gonbidapenak eskuratzeko 3 bide egongo dira urriaren 22tik aurrera. Goizeko 10etatik aurrera irekiko dira hirurak:

1. Bibe plataforman
2. Telefonoz eskatuta (986.832), 10:00etatik 12:00etara.
3. oihaneder@oihaneder.eushelbidera idatzita.

GASTEIZ. “Bi aukera genituen: erakusketak, hitzaldiak, mikro-antzerkiak eta bisita gidatuak bertan behera uzten jarraitzea edo zerbait ezberdina egitea eta sorkuntza erdigunean jartzen jarraitzea”, dio Iñaki Landa ARTgiako arduradunak. Begoña Lopez de Aberasturik, gainera, zehaztu du orain arte hiru erakusketa bertan behera utzi dituztela -Yone Estivarizek ezin izan zuen Latxa aurreikusi bezala bukatu-, Uxue Lopez de Arkauterena irailean berriro programatu dutela eta Estibaliz Aguirrerena urrira arte itxaron beharko duela jakinarazi dute-. “Berrprogramazio horiei mikro-antzerki bat eta artistek lehendik antolatuta zituzten jarduera paralelo guztiak gehitu behar zaizkie”, adierazi du.

ARTgia Sorgune · Aretoaren helburu nagusietako bat artea sustatzearen eta garatzearen alde egitea da, eta artista garaikideak ikusaraztea “sormen jarduera sustatzeko eta jarduera paraleloen bidez bere obraren sustapena eta zabalkundea errazteko”. “Herritar guztiok gure etxeetan gaudenean nekez gauzatu daitezke erakusketa eta zabalkundea orain arte planteatuta genituen moduan”, diote. Egoera horren aurrean, eta ARTgia euskal kultur ekosistema osoak duen bidegurutze zailaren aurrean, ezin zen besoak gurutzatuta geratu. “Artea eta sorkuntza garaikidea balioan jartzeko garaia da: une zail hauetan ikusarazi egin behar da”.

Hala, Enebada! eta Kultur ACT kultur elkarteek indarrak batu dituzte ARTgia sorgune & Aretoarekin #ARTdemia Deialdiaren Lehen Edizioa abian jartzeko, konfinamenduan zehar garatutako tokiko artisten sorkuntzak erdigunean jartzeko apustua egiten duena. “Une historiko klabe batean iristen den obren erakusketa birtual bat: pandemia bat”, azpimarratu du Lopez de Aberasturik.

“Mende hasieran Obligaciones taldeak La epidemia se extende el virus trabaja con suavidad abesten zuen, eta ARTgiatik, momentu hori iritsi den unean proposamen artistiko berriei ireki nahi diegu leihoa. Euskal Herri osoko sortzaileek entzierro eta konfinamendu egun hauetan sortzen ari diren lanak erakutsi ahal izango dituzte, erakuslehio txiki bat zabaldu nahi izan dugu”, adierazi du Landak. Obra sortzea, beraz, COVID-19 epidemiari lotuta.

Bizi dugun une historikoaren garrantziak horrelako deialdi bat behar duela ulertzen du ARTgiak. Horregatik aukeratuko ditu gehienez 30 euskal artistaren lanak: Nafarroa, Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa Beherea edo Zuberoako lurraldeetan bizi edo lan egiten dutenenak. “Kapitulu berri bat da historian, fase berri bat, kontakizun ezberdina izango duena, eta utopiei eta distopiei atea ireki diena”.

Kapitalismoaren heriotza ekarriko al du? Eskubide murrizketa hau izango al da neo-faxismoaren atarikoa? Ohitu al gara salbuespen-egoerara? Zer ondorio izango ditu gure eguneroko hizkera belizistak? Zer da pentsamendu kritikoa osasun-larrialdiko egoera batean? Zer izango da Naomi Kleinen shockaren doktrina? Eta zer gertatuko da etorkizunean? Zein izango da artearen lekua krisialdian? ARTgia, Kultur Act eta Enebada! Taldeek arte garaikidea proposatzen dute, hiltzeko beldur zabalduaren aurrean.

Kezka handia

ARTgiak konfinamendu egoeran ere sortzen jarraitzearen aldeko apustua egin du. Dena den, deialdi honetan parte hartzen duten eragileek ohartarazi nahi izan dute Euskal Herriko kultura eta sormen-industrien sektorea egoera “oso kritikoan” dagoela.

“Europako herrialdeek, hala nola Alemaniak edo Frantziak, krisiari aurre egiteko eta KSIak alde batera ez uzteko zenbait ekintza abiatu dituzte, baina hemen ez dugu horrelakorik ikusten; ez Espainiako Gobernuaren aldetik, baina ezta Eusko Jaurlaritzaren, Nafarroako Gobernuaren eta Aldundien aldetik ere; ezta udalen aldetik ere”. Horregatik, beharrezkotzat jo dute egoera horretan premiaz planteatzea administrazioak hartu beharreko neurriak: krisi horrek kultur sektorean uzten ari den eragin kaltegarriak arintzen lagunduko duten neurriak.

Kultur Act, Enebada! eta ARTgiak bereziki azpimarratu nahi izan dute, adibidez, Kultura Sailaren Bitartez edo Sorgune bezalako deialdien egoera, baina baita beste deialdi batzuena ere, hala nola Gasteizko Udaleko Kultura Proiektuetarako deialdia. “Kasu guztietan, oinarriak dagoeneko argitaratu behar ziren, proiektuak aurkezteko aukera zabalik behar zen egon eta, guztietan, sine dieatzeratu dira”. Iñaki Landak azaldu duenez, “Telelanaren aldeko apustu publikoa egiten den bitartean, praktikan aukera hori ukatu egiten zaie sortzaileei, errotik moztu baitute proiektuak aurkezteko aukera, fase hori telematikoki soilik egin daitekeen arren”.

“Horrek mugako egoera batera eraman du ekosistema kulturala, 2019an hainbat proiektu desagertu ondoren 2020a basamortu bihur dezakeena”. Arazoa bikoitza da: batetik, “Eragile batzuek ezin dutelako aurreko urtean egindako lana justifikatu, dena stand by -ean egoteagatik; eta, bestetik, ez dakitelako 2020ko egitasmoak noiz aurkeztu ahal izango dituzten”. “Erakunde bakoitza mundu bat da, eta egoera bakoitza ezberdina, baina unea da erakundeek elkarlanean aritzeko eta oso kontziente izateko unearen larritasunaz eta kultur ekosistema aberats bat paramo bihurtzeko aukeraz”, nabarmendu dute.

Azkenik, elkarte horiek ohartarazi dute 2020. urteko azken hiruhilekoan kultur ekimenen saturazioa gerta daitekeela aurreikusten dutela. “Egoera honek ez die inolaz ere mesederik egiten ez publiko kulturalei, ez sortzaileei. Berbideratu ere egin behar da “, azaldu dute.

Horrela, ARTgia, Enebada! Eta Kultur ACT-ek neurriak lehenbailehen hartzeko apustua egin dute eta zera proposatu dute, “2019ko justifikazioak eman ezin izan dituzten eragileei erraztasunak emateko erabakiak, 2020ko justifikazioak errazteko neurriak, denbora gutxiago egongo baita jarduerak garatzeko eta, batez ere, telematikoki aurkezten diren deialdi guztiak lehenbailehen martxan jartzeko, osasun-egoerak ahalbidetzen duenean jarduerak normaltasunez egin ahal izateko”.

Abian da gazte sortzaileentzako Gazte OK topaketa. Gasteizko Udaleko Gazteria Zerbitzuak sustatutako ekimen berria azaroaren 15ean (ostirala) eta 16an (larunbata) egingo da, IDarten —garai bateko Betoñuko komentua— eta Bibat musoan. Almudena Maesok eta Aaron Fernández de Arroyabek koordinatu dute ekitaldia, zeinak ideia zurrunbilo bat biltzen baitu. “Zer egiten dugu Gasteizen sorkuntzaren alorrean mugitzen garen gazteok? Zertan ari gara lanean? Zeintzuk dira gure proiektuak? Zein sinergia sortu daiteke? Nortzuk dira protagonistak? Zergatik ez dago horiek batzeko tokirik? Zeren zain gaude amets berriak eraikiko dituen eta geroko proiektuen hazia izango den topaleku bat sortzeko?”.

“Kultur sorkuntzaren alorreko 16-32 urte bitarteko gazteak elkartu nahi ditugu programazio baten inguruan, aliantzak josi eta ikasteko aukera izan dezaten. Tresnak eman nahi dizkiegu beren ametsak lortzen laguntzeko. Eta, jakina, arte mota guztiak sustatu, norbera adierazteko eta errealizatzeko bidea den aldetik”, azaldu du Gazteriako zinegotzi arduradun Miren Fernández de Landak. Gazte Planak gazteentzako topaketa-ekitaldi bat antolatzea aurreikusten zuen 4.2 ildoan. Orain, Udalak gauzatu egingo du proposamena.

Antolatzaileek azaldu dutenez, GazteOK topaketak ekarpena egin nahi dio oraingo kulturaren testuinguruari, berrikuntza eta arte eta kultur aktibismoa abiapuntutzat hartuta. Horretarako, “pertsonen ahalduntzea lortu nahi dute, arlo soziala kontuan hartzen duen artearen eta kulturaren ikuspegia eskainiz eta haiekin batera sortuz.Ikertu, probatu, iradoki, esperimentatu, transmititu eta azkenean sortzearen aldeko apustua egiten du, pertsonak arte eta kultura proposamenen inguruan biltzearren, bitarteko tradizionalak zein teknologia berriak erabiliz”. “Aliantzak lotu eta sinergiak bideratu behar dira, herritarrek artea eta kultura zerbait propiotzat har ditzaten, kultura eskuratzeko oztopoak kenduz”, amaitu dute.

Gazte OK programa hiru fasetan egituratu da. Lehenengo, prestatze-jardunaldiak egingo dira: hamar lantegi, kultur jarduerak… Bigarren fasean, ikuspegi profesionalagoa gehituko da. Azkenik, jardunaldiak berak egingo dira, bi egunetan, sortzeko kezka duten gazteentzat bakarrik.

“Lantegi batez ere praktikoak antolatu ditugu, oinarrizko hiru alderdiri buruz: ekonomia (fakturazioa, BEZa, PFEZ), online eta offline komunikazioa, eta ideia artistikoen kontzeptualizazioa. Emakumeak artean eta kulturan ikusarazteari buruzko eztabaida ere irekiko dugu, jasaten dituzten kritikak eta presioak aintzat hartuta”, azaldu dute antolatzaileek. Beste jarduera batzuk ere izango dira: dokumental baten proiekzioa, kontzertuak, performance bat… “Erdi Aroko hirigunetik atera nahi izan dugu, eta gure jarduerak hiriko beste leku batzuetara eraman: Espazioa, Pilarren; Orbain, Koroatzean; ARTgia, Judimendin; Arkaiate Kultur Espazioa, Salburuan, eta IDarte, Betoñuko garai bateko komentuan. Emaitza ezberdinak lortu nahi ditugu, eta era ezberdinean lan egitearen alde egin dugu”, azaldu dute.

Egitaraua:

Prestakuntza. Artisten ekonomia

Artisten ekonomiarekin lotutako prestakuntza praktikoa, urriaren 13an, 18.00etan hasita.  Aaron Fernández de Arroiabek BEZaren, PFEZren edo fakturaken nondik-norakoak azalduko ditu.

Prestakuntza. Portafolio eta statementak

ARTgia sorgune & aretoa-rekiko lankidetzan, Kultur ACT-k prestakuntza praktikoa eskainiko du lan-sorta eta adierezpenei buruz, urriaren 24an, 18.00etan hasita. Ideiak nola kontzeptualizatu eta proiektuetan nola islatu landuko da.

Urriaren 25ean, 18.00etan hasita, komunikazio aditu Iñaki Landak online eta offline komunikazioari buruzko prestakuntza praktikoa eskainiko du.

Esku-hartze artistikoa. Urriaren 31n. Arkaiate espazioan

Esku-hartze artistikoa Arkaiate auzoan.        “Jam formatua”, zuzeneko musikaz.

Girls! to the front hitzaldia:

Arabako hiru emakume artista eta sortzailek arte prozesua nola bizi duten azalduko dute, emakumeen* ikuspuntutik. Solasaldia azaroaren 6an izango da, ¶espazioa aretoan, 19:00etan.

NAKBAren kontzertua, Orbain kultur elkartean

Gasteizko rock taldea, hardcore ukituak dituena. Orbain kultur elkartean joko dute, jardunaldien aurretik giroa sortzeko.  Talde gaztea da, eta gai berriak aurkezteko baliatuko dute kontzertua. Kontzertua 20:00ean hasiko da.

GazteOK jardunaldiak. Azaroak 15, goizez

Hasteko, solasaldiak izango dira Bibat museoan. Gai hauek aztertuko dira: kultura berrikuntzari buruzko esperientziak, kultura Europan… Garaion, Teklak, eta beste  entitate batzuk izango dira parte-hartzaileen artean.

GazteOK jardunaldiak. Azaroak 15, arratsaldez

Diziplinen arteko ibilaldia: Nerea Garces argazkilari gaztearen argazki-erakusketa, kontzertu bat formatu txikian, eta arte-lan bat. 19:00etan hasiko da, Fariñasetik.

GazteOK jardunaldiak. Azaroak 16, goizez

Bibat museoan izango da azken jardunaldia.  Gasteiz eta Arabako zenbait emakume artista, sortzaile eta kultur kudeatzailek hartuko dute parte. Parte-hartzaileen artean sinergia sare bat sortzea da asmoa.

GASTEIZ. Urtero bezala, udako azken astinduekin AtauriArt dator. Bere zortzigarren edizioan dagoen jaialdiak urtez urte handitzen jarraitzen du eta dagoeneko hitzordu finkoa da Arabako Mendialdeko biztanleentzat. Arratiandi kultur elkarteko ordezkariek eta Bapatean-ek Gasteizko ARTgia sorgune & aretoan aurtengo kartela aurkeztu dute, eta artearen bitartez fokua jarri dute despopulazioaren aurkako borrokan.

Festibala 2012an hasi zen Ataurin, 20 biztanle baino zertxobait gehiago dituen Arabako Mendialdeko herri txiki batean, eta aurtengoa zortzigarren edizioa du. ” Zirku- eta kaleko antzerki-jaialdia antolatzearen erronkari aurre egiten diogu, batetik, eskualdeko egungo kultura eskaintza osatzeko; eta, bestetik, kultura herriguneetara hedatzeko” adierazi du Bapatean taldeko Isra Cuadradok. Aurten, 2018ko formatuari eutsiko diote; asteburu nagusia irailaren 6, 7 eta 8an Ataurin, bi ikuskizun gehiago irailaren 14 eta 15ean, Azazetan eta Korresen, hurrenez hurren. Eta beste bi emanaldi urrian eta azaroan. Horrela, Atauri Art 2019ko kartelak 10 ikuskizun izango ditu guztira; tartean, “El Sauce” antzerki inklusiboa egiten duen Azikarte Elkartearen eskutik, Keniatik datorren “Might Jambo” konpainia edo ipuin-kontaketa eta tailerrak, txikienentzako hitzordu berezia. Arratiandi Kultur Elkarteko Ruth Ibisateren ustez: “AtauriArt zirku- eta antzerki-jaialdi bat baino askoz ere gehiago da, gure landa-herria aldarrikatzeko modu bat da; txikia baina bizia eta etorkizun handikoa. Horregatik, aurten nabarmendu nahi izan dugu artearentzako guneak sortuz ere despopulazioaren aurka egin daitekeela “. Testuinguru horretan kokatzen dute urriko jardunaldirako programatu den “Soñando un lugar” luzemetraia. Landa-eremuetako despopulazioaren borroka artearen bitartez eta  “Orgullo rural” ikuskizun musikatua dira filmaren ardatza.

Apustu zabala, askotarikoa eta kalitatezkoa, ikusle guztientzako ikuskizunak, artista asko, zenbait espazio eta, batez ere, bere jaialdiaz harro dagoen herria eta publiko errenditua eta konprometitua. “Atauri Art badabilela eta boluntarioak ez direla faltako jakin badakigu ere, lehen urteko nerbioak izaten jarraitzen dugu. Artistak gustura egotea, itzuli nahi izatea guretzat garrantzitsua da; baita ikusleak ikuskizunak gogoratzean irri egitea ere. Hilabeteak daramatzagu dena prestatzen, iraileko asteburua itzela da, baina argi daukagu merezi duela jende askok Atauri mapan jartzen baitu jaialdiari esker” azpimarratzen du Xabier Orive Arratiandikoa eta Atauriko herritarra.

GASTEIZ. “Arabako emakume artisten lana hauspotzea eta mahaigaineratzea da gure helburua proiektuari heldu genionetik eta… horretan ari gara”. Horrelaxe azaldu du ARTgia sorgune & aretoko kide Ludi Puertas-ek EmART deialdiaren funtsa.  “Arte bisualen, soinudun arteen eta arte eszenikoen barruan kokatzen da EmART, Araban emakumeen sorkuntza gaztea sustatzeko”.  Araban susperraldian dauden emakume artistak kultura ekosistema baten erdigunean jartzea dauka xedetzat eta emakume artista arabarrek sortutako artelanen ekoizpena, erakusketa eta hedapena sustatzen ditu deialdiak.

Bigarren aldia da deialdia abiatzen dutela eta lehen edizioan ikasitakoa praktikan jarri dute. “Aurten formakuntza saioak eskainiko ditugu. Aurreko urtean hainbat izan ziren zenbait artistek aipatu zizkiguten gabeziak. Horien artean daude adibidez oso basikoak diren baina inork erakusten ez dituen artiston ekonomiaren kudeaketa, on line eta off line komunikazioa edota proiektuen kontzeptualizazio eta aurkezpenak”.

Almudena Maesok hitz egin du honen inguruan. 24 urte dituen artista honek oso argi dauka “unibertsitatean ez direla apenas horrelako gaiak jorratzen; ez BEZ-a, ez PFEZak… lanean hasi eta bai ala bai ezagutu behar direnak”. Horregatik, urriaren 24, 25 eta 26an hiru formakuntza saio hauek eskainiko dituzte “praktikoak eta behar beharrezkoak diren gauzak nola egin irakasteko”.  “Sinergiak elkarrizketa eta elkarlanaren bidez sortuko dira, eta, horrela, sareak eraiki ahal izango dira askotariko diziplinak jorratzen dituzten artisten artean”, azaldu du.

Ludi Puertas, ARTgiako kideak azaldu du «arte bisualen, soinudun arteen eta arte eszenikoen barruan kokatzen da, Araban emakumeen sorkuntza gaztea sustatzeko jarduera ildo gisa, helburutzat baitauka herrialdean garabidean diren emakume artistak kultura ekosistema baten erdigunean jartzea. Emakume artista arabarrek sortutako artelanen ekoizpena, erakusketa eta hedapena sustatzen ditu deialdiak». Hiru proiektu aukeratuko dituzte eta horiek jasotzeko epea urriaren 26tik azaroaren 10a bitartean egongo da zabalik “gaueko 23:59ak arte”.

Gasteizko Jose Lejarreta kalean leku hartu duen ARTgia sorgune eta aretoaren helburua topaketa, truke, hibridazio eta elkarrizketa artistikorako gunea izatea da. Artistei, sortzaileei, agente kulturalei eta jendarte osoari oro har irekita dago, betiere erdigunean sormena, ikerketa, esperimentazioa, berrikuntza eta hedapen artistikoa jarrita.

GASTEIZ.  Bost artisten lana mahaigaineratuko du ARTgia da! beka deialdiak.  “Gazteak batzuk eta ibilbide nabarmena duten veste batzuk” Irantzu Lekue ARTgia-ko arduradunak azaldu duenaren arabera. Deialdi honen bidez, Arabako artista berri zein ibilbidea duten artisten lana sustatu nahi du ARTgia sorgune & aretoak. Deialdiak ARTgia sorgune & aretoak abiarazten duen ARTgia da ildo estrategikoari erantzuten dio.

“ARTgia da Arabako artistei erakusketa-gunea irekitzearen aldeko apustua da, hitzetatik ekintzetara salto egiten duena. Hala, beren artelanak ARTgia aretoan erakutsi eta hedatzeko bitartekoak eskaintzen ditu eta, gainera, proiektu irabazleek 400€ko diru-laguntza jasoko dute”, azaldu du Irantzu Lekue aretoko zuzendariak”.

Lekuek nabarmendu duenez, epaimahaiak modu egokian baloratzen du, bai zenbakiei dagokionez baita aurkeztutako proiektuen kalitateari dagokionez; diziplina eta sortzaileen perfil aukera zabala izan dugu, honek bai proiektua bai deialdia aurrera eramateko izan genituen helburu oinarrizkoenetariko bat indartzen du: artista lokalen lanean erreparatzen duten espazio berriak irekitzeko beharra.

Aurkeztutako 22 proiektu eta obrak aztertu dira, deialdiaren oinarrietan ezarritako balorazio irizpideen arabera. Aukeratutako proiektuei dagokionez aipatzekoa da funts berdina partekatzen dituzten proposamenak direla, eta deialdi honetatik aurrera eraman nahi diren  oinarrizko baloreak partekatzen dituela: kalitate eta berrikuntza artistikoa, konpromisu eta interes soziala, pentsamendu kritikoaren sustapena eta genero ikuspegia

Aukeratutako 4 proiektuen artean hurrengo artisten obrak aurkitu ditzazkegu: : “HILARRIA” Alazne Paiueta eta Sara Rodríguez-en eskutik, hilerri bat planteatzen duena eskulturen etxe bezala, hormigoi eta loreen bidez sortuak, eskultura bertikalak santutasun ideiatik abiatuta; “4pArTE”  Ane Gebara-ren eskutik, lau ate proposatzen dituenak, lau emakumeen partehartzeekin, haien artean erlazionatuak; “WECANDOIT”  Edurne Herrán-en eskutik, IKEA eskuliburuetatik abiatuta, irudi maskulinoak aurkezten dituztenak, emakumeen presentzia gehitzeko, bere inguruko emakumeen adibideetatik; eta  “BASORATU” Piko Zulueta-ren eskutik, fotografia sorkuntza garaikidea Shirin Yoku-arekin lotzen dituena, basotik paseatzean oinarritzen den praktika japoniarra, naturarekin kontaktuan jartzeko gure zentzumenen bidez.

Lau proposamenen kalitate artistikoa, lortutako aukera diziplina artistikoei dagokionez, lantzen diren gaiak eta artista ezberdinen perfilak, ziur asko posible egingo dutela bisitatzaileak ARTgia sorgune & aretora hurbiltzea eta kontestu hurbiletik obrak artistikoak gozatzea.

GASTEIZ. Bi urte bete ditu ARTgia sorgune aretoak.  “Orokorrean Arabako eta bereziki Gasteizko kulturarentzat espazio berri bat irabazteko asmoz sortu genuen”, gogoratu du Irantzu Lekue artista plastikoak. Sortzeko  Judimendi auzoko 62 metro koadroko lokal bat goitik behera eraberritu eta, urtebeteko lanaren ostean, sorkuntza artistikorako espazioa eta aldi berean erakusketa-areto den kulturgunea sortu du, ARTgia taldearekin batera.

ARTgia «etengabeko eraikuntzan» dagoen espazioa da, «gardena, malgua, non dena gerta daitekeen», eta espazioak helburuak zeintzuk diren garbi ditu: artista arabarrak. «Sortzeko baldintzak bultzatzea, toki katalizatzaile bat izatea, trukeak, elkarrizketak eta esperimentazioa bultzatzeko, sormena oinarri eta sorkuntza garaikidea helburu». «Gaztetasuna, emakumezkoen taularatzeak eta esperientzia eskutik helduta». Hala laburbildu dute ARTgia kultur espaziotik ekaineko agendak «momentuz» barnean hartzen dituen proposamenek oinarrian bateratzen dutena.

Urteurren berezi hau ospatzeko egitarau zabala osatu dute. Ekainaren 17an Alba Tojo Rico (Murgia, 1996) artista arabarrak bere lehen erakusketa indibiduala aurkeztuko du. Zuiarrak azaldu duenez, “pinturaren eta collagearen arteko muga non dagoen bilatzen saiatzen naiz, aurpegien esperimentazioaren bidez irits daitekeen tokia bilatuz. Figuratibo eta ez figuratiboaren arteko mugan daudenak, baita giza eta animalia itxuraren artean ere”. Teknika tradizionalen -plastiko eta eskuzkoa- eta berriekin nahasketa, esperimentazioa lantzen ditu artista gazte honek.Irantzu Lekue ARTgia-ko zuzendariak bere lanaren kalitatea nabarmendu nahi izan du eta “Neguko arte azokan bere lanaren lagin bat ezagutu genuenetik argi izan genuen bere lehen erakusketa hemen izatea nahi genuela”.

Baina Alba Tojo Rico-ren artelanak erakusgai dauden bitartean, Altxa eta zutik egin txiza ikuskizuna aurkeztuko du Belen Nevadok gasteizko antzerkigileak, “Aldea dago esatetik egitera” esan du barre artean. “Emakume batek zutik txiza egitea ez da soilik matxinada ekintza bat, osasungarria eta higienikoa ere bada, eta parrandako isurkariak libratzeko kalean leku bat bilatzeko estutasunetik ateratzen zaitu”. Tojo-ren erakusketa ekainak 17tik – 27ra egongo da ikusgai.

Nevadok azaldu duenez, mikro-lan honen asmoa “ez da uholde kirastun honekin bat egitea, baizik eta ezarritako kode sozial hori, non geu garen beste behin ere itxura onari eutsi behar diogunak lehertu arte, haustea”. Umorea -tresna ezinbesteko hori- erabiliz, Altxa eta zutik egin txiza-k adierazten du aparteko leku batean txiza egiteak arriskupean jartzen gaituela, ezin baitugu ahaztu hiri honetan bertan, guk dakigula, salaketa bat egon zela iaz, neska batek erasoa eta bortxaketa saiakera jasan zituela, andra mari zuriko festetan, txosnagunetik kanpora txiza egiten ari zela. Erasotzailea zigorrik gabe irte zen auzitik, epaileak ebatzi zuelako neska txiza egiteko jarreran makurtuta egoteak probokazio egintza bat zela. Horrela kantatu zuen “La seta pasote”-k, emakumez osaturiko gasteiztar punk/rock taldeak, 97. urte hartan: “kalean tipa batek ezin txiza egin, epaileak probokaziotzat du, bortxatzeko eskubidea daukate”. Eklainaren 18, 19, 20, 21, 22 eta 23an eskainiko ditu emanaldiak, arratsaldeko 20:30 eta 21:30etan.

Musika MICE-k jarriko du. Miren Narbaizak emanaldia eskainiko baitu. “Mice”-k  (Napoka Hiria, Perlak, Joseba B. Lenoir o Dual Split) emanaldia eskianiko du ekainaren 18an, arratsaldkeo 20:00etan.

GASTEIZ. Urtebeko lanaren ostean, maiatzaren 30ean aurkeztuko dute Gasteizko Florida zinemetan Orainaldian: laissez faire dokumentala Gindi Auzmendi, Iñaki Landa eta Mikel Buruaga kazetariek “ikus-entzunezko proiektu esperimentala da”. “XXI. mendea: etengabeko fluxuaren aroa. Baumanen gizarte likidoaren aroa, Trumpek pertsonifikaturiko postegiarena, Europara iristeko emigranteen ihes masiboarena. Etengabeko fluxuaren aroa. Salgaiena, informazioarena, pertsonena. Dena nahasten da. Segundo bakoitza errealitate berrien sorkuntzaren lekuko da. Kulturak beren muga zaharrez harago doaz, malgutu beharrean daude, egokitu. Munduko edozein lekutako ezagutza eta esperientziak hedatu eta aldatu egiten dira. Eta… zer gertatzen ari da Gasteizen? Zer gazte sortzaileen inguruan? Belaunaldi berri bat ote dago?”, geldegin du Gindi Auzmendik.

Orainaldian proiektu esperimentalak hiriko kultur sorkuntzari erreparatzen dio. Gasteizen sortzen ari denari. “Ertzetan, ofizialak ez diren zirkuituetan, kultura-kala “alternatiboetan”. Baina ekimenaren berrikuntza, balio erantsia, ikuspegi berri, desberdin eta integratzailetik egitean datza”, azaldu du Iñaki Landak. Arreta tradizionalki kulturari lotutako pertsonengan jarri beharrean, “gizona, zuria, 40 eta 50 urte bitartekoa, kulturan bere modus vivendia duena” deskribapenaren araberako pertsonengan edo ibilbide esanguratsua duten artista entzutetsuengan, Gasteizen bizi eta lan egiten duten gazteen egungo sorkuntzari erreparatzen dio. “Logika irauli nahi izan genuen honela. Kontaketa, errelatoa beste perspektiba batetik eraikitzeko, beste perspektiba batetik hasi ginen eta belaunaldi berri eta indartsu bat dagoela ondorioztu dezakegu: euskalduna, emakumeekin eta oso sortzailea”, azaldu du Landak.

Orainaldian kontaketa esperimental eta subjektiboa da, “jauzia eman eta sortzea erabaki duten gazteen adierazpen artistikoaren bizipena aztertzea xede” azpimarratu du Mikel Buruagak. Gazte ekintzaileak dira -ideiatik ekintzarako urratsa egiten dute-, kultur sortzaileak. Horrexegatik “laissez faire” azpititulua, liberalek bere egina, “utzi egiten” esan nahi duena. “Azpitituluak proiektu honen funtsa biltzen du. Ideia sortu zen “Gasteizko Kultura alternatiboaren mapa” delakotik, zeinak Gazte Sortzaileak beka irabazi zuen, eta haren garapena dakar, hobekuntza, Gasteizko gazte eta sortzaileei ahotsa emanda”, azaldu du Mikel Sáez de Buruagak. Hausnarketa honetatik jaio zen proiektua: “Ados, dagoeneko badakigu zein tokitan jaiotzen den kultura… orain, zergatik ez diegu erreparatzen kultur sortzaile diren gazteei? Zergatik ez ditugu ikusgai jartzen?”, aipatu du Landak.

12 dira dokumentalak biltzen dituen protagonistak: Ane Gebara ipuin kontalaria, Mikel “Kttulu” Cosmic Tentacles jaialdiaren sortzailea, Beñat Goitia musikaria, Paul Urkijo eta Izaskun Urkijo zinegile eta arte zuzendaria, Irantzu Lekue artista eta muralista, Iker Fidalgo arte kritikaria, Frik1 eta Ojodekuervo grafitigileak, Gasteizko Hardcore Crew-ko kideak, Lurburu talde artistikoko kideak, Eider Bernaola argazkilaria, Reina Ginolanda idazlea eta Nerea Mauleon ilustratzailea.

Millennial-en belaunaldia

Orainaldian proiektuaren ardatza “ni-ni” esamolde ospetsuak estigmatizaturiko belaunaldia da, eta baieztapen hori diskurtso bidez kontrastatzea du helburu. Herritarrentzako bestelako esparru mentala, beste testuinguru batean jartzeko ariketa, kultura oinarri, estigma zaharrei aurre egiteko bestelako ikuspegia.

Orainaldian proiektu esperimentalak millenial-en belaunaldia du ardatz, Y belaunaldia. 80ko eta 90eko hamarkadetan jaiotako pertsonak. Belaunaldi hori Bumeran edo Peter Pan Belaunaldi gisa ere definitu zuen Kathleen Shaputis soziologo estatubatuarrak: “Izan ere, helduarora heltzeko zenbait erritu berandutzeko joera sumatzen zaie, aurreko belaunaldiekin alderatuta”. Haren iritzi berekoek diote millenial batzuek badutela “joera, gurasoekin bizitzeari dagokionez, aurreko belaunaldiek baino luzaroago egiteko”, edo “joera, gurasoen akatsak ez errepikatzeko, haurtzarotik helduarorako trantsizioa atzeratzeko”. Bill Straussek eta Neil Howek -Strauss & Howe-, aldiz, honela definitzen dute belaunaldi hau, “Millennials Rising” liburuan: “Zibikoagoa da, eta nortasun kritikoagoa du” -Internet bidez informazio-kantitate handiagoak eskuratzen dituztelako ere-, “bai eta pentsaera estrategikoa eta ubikuotasun-jarrera ere” -hainbat gauzari adi aldi berean egon nahia-, eta, horrez gain, garrantzi handia ematen diete “beren autonomoari eta askatasunari”. “Natibo digital” ere esaten zaie, teknologia haien eguneroko bizimoduaren osagai baita.

Belaunaldi honek 2008tik 2014rako krisiaren ondorioen eragina bizi du; krisialdiak iraun bitartean, gobernuak saiatu dira -arrakasta gutxirekin saiatu ere- gazteen langabezia-tasak murrizten. Millenial-ak, era berean, hainbat mugimenduren protagonista izan dira: 15-M Espainiako estatuan, Occupy Wall Street edo Frantzia, Guatemala, Txile edo Mexikoko mobilizazioak.

Orainaldian

Orainaldian proiektuak Y Belaunaldiko gazteak jartzen ditu erdigunean; gustuko ez duten mundua edo bizi-sistema aldatzeko, interesa kulturan eta sorkuntzan jarrita dutenak, hain zuzen ere. Gasteizko gazteak, suntsiketaren aurrean sorkuntza hautatzen dutenak. Sentitzen dutena beren obren bidez adierazten dutenak. Hala, proiektu esperimental honek kontra egiten dio, bai eta erronka ere, kulturaz itzal handiko eta aurreko belaunaldietako pertsonekin hitz egiteko berezko joerari, hitza eta ikusgaitasuna berauek tradizionalki ukatuak izan dituen belaunaldi horri emanda.

Protagonista hauen bitartez egiten du:

– Paul Urkijo: Zinema. “Errementari” filma bukatu berri du.

– Izaskun Urkijo: Arte-zuzendaria.

– Beñat Goitia: Musikaria. Musika literaturatik jorratzen du.

– Lurburu kolektibo artistikoa: Instalazio artistikoak ingurugiroan.

– Gasteiz Hardocre Crew: Kultur Kudeaketa.

– Nerea Mauleon. Ene. Eme-ko ilustratzailea

– Eider Bernaola: Argazkilaria.

– Frik1 eta OjodeKuervo: Grafitia.

– Reina Goinolanda: Idazlea

– Mikel “Ktthulu”: “Cosmic Tentacles” jaialdi independentea. Kultur kudeaketa eta autoedizioa.

– Iker Fidalgo: Arte kritikaria

– Irantzu Lekue: Artista eta muralista. ARTgia sorgune-ko zuzendaria.

GASTEIZ. 50 kultur ekimen baino gehiago burutuko dira apirilaren 15etik 22ra Gasteizko Judimendi auzoan, horrela azaldu du Asier Balzak, jaialdiko bozeramaileak. Artearen Nazioarteko Egunean abiatuko dute jaialdia. “Artea kalera, auzora aterako dugu”. Besteak beste, JotaFa taldearen kalejira, Lumen eta Fast taldeen kontzertuak Fast grafitigileak lan bat burutzen duen bitartean. Igandean ere Beatriz Perales, Marina Suárez eta Sara Berasaluce artistek arte hibridazio saioa burutuko dute ere, ARTgia sorgune & aretoaren eskutik INJUVE eta Gauekoak-ekin elkarlanean. Baina ez hori bakarrik igandean ere, auzoko artistek euren areto eta estudioak zabaldu eta ate irekiak antolatu dituztelako “auzoaren ekimen artistikoa ikustarazteko”. Besteak beste, Txaro Arrazola, ines gonzalez de zarate, Eduardo Alsasua, Natalia Albeniz eta Irantzu Lekuek parte hartuko dute arratsaldeko 18:30etan Sefarad Plazatik aterako den ekimenean. “Zuzeneko hartu-emana sustatu nahi izan dugu honela”, azaldu dute.

Baina igandeko jardueretaz gain aste osorako ekimenak prestatu dituzte Judimendin, hilaren 22a bitartean. “Zazpi egunez kultura ardatz”, sakelekoekiko dependentzia salatzeko zoombie zita antolatu dute EonCult elkartetik, sormen idazketa tailerrak, abesbatzekin hitzordu berezia, auzoko nagusiekin ibilbide kulturala “Judimendiko sekretuak ezagutzeko”, AEK-k antolatutako txiste txapelketa Sumendi gune autogestionatuan, Vasco Navarro trenaren inguruko dokumentala, Ahoz aho horma irudi parte hartzailea edota sukaldaritza beganoa ezagutzera emateko tailerrak antolatu dituzte, hitzaldi, kontzertu edo poesia emanaldiekin batera.

Azaldu duenez, egitaraua auzoak bizi duen suspertze- unearen ondorioz osatu da: “bultzada soziala sorkuntzara bideratu nahi dugu. Pasa den urritik garatzen goazen parte- hartze zuzenaren bidez, auzotarren berezko baliabideetan oinarritzen gara”. Asmoa ordea beste bat da “Judimendik behar duen errehabilitazio prozesua bururaino eramateko tresna izateko jaio gara, etorkizunean nahi dugun auzoarekin amesten dugulako, auzo bizia nahai dugulako, kultura eta sormenatik, era propositiboan sortzeko jaio gara. Eta bide honetan Sugar Lab markoa izan zen aurreneko pausua eta Sugar Kultur Fest da bigarrena, nahi dugun Judimendi auzoa ikustarazteko, auzo sortzaile izateko aurreneko pausua emateko”

Balzak azaldu duenez “kudeaketa kulturalerako eredu berri baten alde egin dugu, auzoak San Juanak antolatzeko duen urteroko grina eta konpromisotik harago”. Era berean honakoa azpimarratu du: “egitarauari auzo izaera eman nahi izan diogu, eraldaketak ikustarazteko asmoz batetik, eta hurbileko ekonomiak sustatzeko gai garela erakutsiz bestetik. Auzo bizia, jantzia eta kritikoa nahi dugu”. Guztira 30 kolektibok baino gehiagio hartzen dute parte, hala nola, Auzo Elkarteak, Gizarte Etxeak, elizak, autogestioan oinarritutako Sumendi espazioko kideek, Eoncult elkarteak, AEK euskaltegiak, auzoko artistek, ARTgia sorgune & aretoak. “Auzo batua, ezagutza eta jakintzatik sorturiko aldaketak erdiesteko”

“Auzoko sei gune zerrendatu ditugu, eta bertan eraginez, dinamizatu nahi ditugu. Sorkuntza- eremu iragankorrak izateko lehen apostua egin dugu, baina jarduera ugari ezberdin garatuko ditugu. Gure egunerokoa hobetzeko, auzokideekin elkarlanean arituz, aipatu eremuetan eragin nahi dugu”. Horrexegatik, Judimendin eman beharreko prozesu askoz sakon eta zabalago baten lehen mugarria dela azaldu dute.

Txispa batek sortzen du sugarra

Egitasmoaren zio nagusia suarekin lotua dago. Izan ere, suak auzoari izaera eman eta ezugarritzen du. Sua pizten duena txinparta bat da, eta Judimendi kulturatik eta artetik piztu nahi dugu. Pieza bakoitza giltza bat da. Auzokide bakoitza. Eragile bakoitza lotzen gaituen soka bat da. Aurreikusi gabeko bazterra pizten duen sua. Guztiaren artean onena: pieza bakoitza handiagoa den sistemaren zati da. Misio bakarra espero gabeko sinergiak sortzea da, eta horixe gauzatzea espero dugu.

Berau azaltzeko polinizazio gurutzatuaz mintzo zaigu Virginia: “polinizazioa nahitaezkoa da loraturik dauden landareek hazi eta fruituak eman ditzaten. Lore arteko polinizazio- trukeak ugaltzea du xede, eta funtsezkoa da lurrean bizitza izateko. Jendeak autokontsumorako laboreak ereiten ditu, arroza, ilarrak, babak eta intxaurrak, esaterako. Beste batzuk hazi bidezko fruituak ematen dituzte, mangoa, tomatea eta zitrikoak kasu. Uzta berrietarako haziak behar dira, eta kalitatea hobetzeko helburuz, landare hautaketa- programak garatzen dira. “Judimendin arte eta kultura hazi berriak ereingo ditugu, alor soziala guztion artean landuz” Giza- ezagutza atal hautsiezinetan banatzerik ez dela azpimarratzen du. Hain zuzen, eremu anitzen arteko elkarreraginak polinizazio motorearena egiten du, zientzia, arte eta kultura orokorrerako ezinbestekoa. Judimendiren ekosistema balorean jartzea dagokigu. Horrenbeste urte zain daramagun birgaitzea erraztu eta berpizteko

Lankidetza esparruen garapenaren aldeko apustua egiten duen egitasmo kultural berria, sinergia sortuz, elkarri babesa emanez eta ezagutza elkartrukatuz. “Auzo sortzailea izan nahi dugu. Antzeko beste esperientziak badira, Bartzelonan, Portugalen, Madrilen edota Irunen.